De sector van de kinderopvang is in crisis. Het is niet 5 voor 12, maar kwart voor 1! De organisatoren balanceren tussen 3 prioriteiten: de kwaliteit van de opvang voor de kinderen, de dienstverlening naar de ouders toe en de zorg voor hun personeel.

Op kwaliteit wordt niet beknibbeld, die staat voorop. Maar door de grote tekorten lukt de dienstverlening niet meer altijd. En het ligt niet aan de kinderbegeleiders, zij steken al maanden -zelfs jaren- een tandje bij! Dat merk je ook in feedback van ouders: de begeleiders worden op handen gedragen.

Een Vlaams gegeven

De tekorten in de kinderopvang zijn geen louter Gents probleem, maar wel een Vlaams gegeven. De situatie is heel duidelijk gekend in Brussel.

“Vlaanderen moet het probleem ook structureel aanpakken, door een lager aantal kinderen per begeleider, met goede opleidingen voor de begeleiders en coaches op de vloer en met betere arbeidsomstandigheden. Het kader en de omstandigheden moeten echt beter om mensen te overtuigen om voor deze mooie job te kiezen. Daarvoor hebben we Vlaanderen echt nodig.“

Evita Willaert, Gents schepen van Opvoeding

Minister Crevits onderkent dit probleem en heeft er de regelgeving al op aangepast. Zo is er tot 31 december 2022 alvast soepelheid in de regels mbt subsidiëring: er zijn afwijkingen mogelijk voor kinderdagverblijven die verminderde dienstverlening moeten toepassen, opdat zij hun erkenning niet verliezen.

Echter, er is nog steeds onzekerheid over de toekenning van subsidies. Er is nog geen garantie dat ze gecompenseerd gaan worden. En als je weet dat organisatoren hun volle inkomst nodig hebben om financieel te overleven én dat ook zij natuurlijk kampen met stijgende prijzen van maaltijden, energie, etc. dan ziet het er niet rooskleurig uit voor de sector.

Marshallplan nodig

Het is hoog tijd dat de minister reageert op onze noodkreten. Op korte termijn moet de sector kunnen blijven rekenen op een volledig behoud van subsidie om niet te verzuipen en zijn er dringend maatregelen nodig om meer personeel aan te trekken!

De organisatoren balanceren tussen 3 prioriteiten: de kwaliteit van de opvang voor de kinderen, de dienstverlening naar de ouders toe en de zorg voor hun personeel.

Maar er zit echt ook een systeemfout in de manier waarop Vlaanderen de kinderopvang omkadert. Om goede kinderopvang te kunnen organiseren, die zowel inzet op zorg als op de ontwikkeling van de kinderen, moet de Vlaamse regering dringend het roer omgooien.

Hoe zit het in Gent?

In de sector wordt Brussel benoemd als het “kanariepietje”: daar kwamen de signalen het eerst en ze zijn er momenteel ook het grootst. Maar ook in Gent zijn de tekorten voelbaar. Er is geen centraal meldpunt voor sluitingen in de kinderopvang op stedelijk niveau. We hebben dus geen zicht op de situatie in de niet-stedelijke opvanglocaties. Maar ook de dienst Kinderopvang van Stad Gent kampt met een tekort aan kinderbegeleiders.

Steeds vaker moeten we ouders contacteren met de vraag om hun kindje later te brengen, vroeger te komen halen of een dag een andere oplossing te zoeken. Voor ouders is dit alles behalve evident, daar zijn we ons heel erg van bewust.

Evita Willaert, schepen van Opvoeding 

Stad Gent beheert 32 kinderdagverblijven (incl 5 peutertuinen). Er zijn ongeveer 1.300 baby’s en peuters ingeschreven in onze kinderdagverblijven en peutertuinen.
Dagelijks zijn 10 à 20% van de shifts niet ingevuld. De dienstverlening is georganiseerd op afwezigheden zoals verloven en gemiddelde ziektetermijnen in normale tijden, zonder dat er een impact is op de werking.

De tekorten die we momenteel meemaken zijn ongezien en zijn te wijten aan langere periodes van afwezigheid door ziekte en doordat vacatures niet ingevuld geraken. Samen gaat dat over 40 voltijdse krachten die niet op de werkvloer aanwezig zijn.

3 prioriteiten in balans houden

De kinderopvang is in crisis. Alle locaties in Vlaanderen kampen met tekorten. Het is een enorme uitdaging om de 3 prioriteiten van de opvang in evenwicht te houden:

• De kwaliteit van de opvang voor kinderen: verzorging en educatieve werking. Dat staat voorop, daaraan wordt nooit geraakt.
• De dienstverlening naar de ouders toe
• De zorg voor het personeel. Door de tekorten, komt veel terecht op de schouders van de mensen die er zijn. Zij steken constant een tandje bij, uit liefde voor ‘hun’ kinderen. Maar ook zij verdienen onze zorg, want we moeten absoluut vermijden dat ook zij uitvallen.

Er wordt dagelijks gepuzzeld om voldoende personeel te kunnen inzetten voor het aantal aanwezige kinderen. De medewerkers gaan tot het uiterste, natuurlijk binnen de wettelijke normen.

Het is evident dat het een uitdaging is om vanuit de tekorten de goede dienstverlening te blijven garanderen. Toch blijft Dienst Kinderopvang daarop inzetten, door te blijven puzzelen om voldoende personeel te kunnen inzetten voor het aantal aanwezige kinderen. Groepen worden samengevoegd, medewerkers kloppen overuren, collega’s springen in voor elkaar, we vinden helpende handen bij verantwoordelijken, huishoudhulpen en begeleiders in opleiding; alles binnen de wettelijke regels.

Deze aanpassingen gebeuren allemaal achter de schermen, dus alvorens de dienstverlening naar de ouders toe verminderd wordt. De medewerkers gaan tot het uiterste, natuurlijk binnen de wettelijke normen. Pas als er geen andere oplossingen zijn, wordt overwogen om de dienstverlening te verminderen.

Helaas, ondanks de vele inspanningen van Dienst Kinderopvang, in samenwerking met de dienst HR van Stad Gent, zijn er momenten waarop er niet genoeg kinderbegeleiders zijn voor het aantal ingeschreven kinderen. Op zulke momenten kunnen we niet anders dan de dienstverlening inperken. Dat betekent dat ouders worden gecontacteerd met de vraag om hun kindje later te brengen, vroeger te komen halen of een dag een andere oplossing te zoeken. Voor ouders, die door corona al veel zijn moeten inspringen, is dit alles behalve evident, daar zijn we ons heel erg van bewust.

Verminderde dienstverlening

Op 1 september hadden 22 van de 32 locaties sinds januari 2022 een vorm van verminderde dienstverlening toegepast.

We passen 3 vormen van verminderde dienstverlening toe:

• Aanpassing openingsuren: We vragen aan ouders om de kinderen later te brengen of vroeger op te halen
• Gedeeltelijke sluiting: 1 van de leefgroepen wordt een halve of een hele dag gesloten
• Sluiting: het volledige kinderdagverblijf wordt een dag gesloten

In 2022 hadden we, op datum van 1 september

• 12 dagen gedeeltelijke sluiting
• 9 dagen volledige sluiting (het volledige kinderdagverblijf of peutertuin was dicht)
• 72 dagen waarop de openingsuren werden aangepast (later open, vroeger sluiten).

Wat doet de Dienst Kinderopvang Stad Gent?

We doen er alles aan om te zorgen voor vervangingen en nieuwe instroom. We streven naar kwaliteit voor de kinderen, een betrouwbare dienstverlening voor ouders en een haalbare werkdruk voor medewerkers. Om het personeelstekort aan te pakken, zetten we in op meerdere initiatieven:

• We werven permanent kinderbegeleiders aan voor vrijgekomen contracten. We laten dit proces zo snel mogelijk verlopen.
• We schakelen begeleiders van andere locaties, interims en jobstudenten in om tekorten op te vangen.
• We werken met mensen in zij-instroom trajecten. Deze mensen combineren een opleiding met leren op de werkplek.
•  We werven pedagogische bachelors aan. Zij werken als kinderbegeleider en geven ondersteuning aan hun collega’s.
• We werven 15 extra huishoudhulpen aan om de locaties praktisch te ondersteunen.
• We lanceren het project ‘K-trajecten’: we zoeken collega’s binnen Stad Gent die zich willen omscholen tot kinderbegeleider. In september starten 16 medewerkers aan dit traject.
• Omdat weinig ouders de laat-avondopvang gebruiken, beperken we deze tot eind 2022 tot 2 locaties. Zo kunnen we het vrijgekomen personeel overdag inzetten op andere locaties.
• We zetten in op acties samen met onze Interne Preventiedienst en HR, om het aantal kortdurende zieken te verminderen.