Dag in dag uit engageren vele handen zich in de strijd tegen armoede. In deze reeks wil ik hen een hart onder de riem steken en onze krachten blijven bundelen om de strijd verder aan te gaan. Daarom zal ik naar aanleiding van de ‘Werelddag van verzet tegen Armoede’ op 17 oktober enkele projecten rond armoedebestrijding extra in de kijker plaatsen.

Vandaag wil ik graag enkele initiatieven die werken rond kostenbewust onderwijs in de kijker zetten.

Armoede is een complex en uitdagend probleem met een grote impact, ook op de schoolprestaties van kinderen. De school is bij uitstek de vindplaats van nagenoeg alle kinderen en jongeren. Velen van hen arriveren op school met een rugzak, een context die ze niet zomaar kunnen achterlaten aan de schoolpoort. Dat geldt ook voor de kinderen en jongeren die opgroeien in kansarmoede.

Armoede bestrijden gebeurt op verschillende fronten. We moeten als maatschappij mee zorgen voor betaalbare schoolfacturen, volle brooddozen en lesmateriaal voor élke leerling. Dan pas komen kinderen aan leren toe.

Evita Willaert

Kinderen nemen hun honger of stress vanuit hun thuissituatie mee naar school en het beïnvloedt hun schoolwerk. Een bijkomend element is de kostprijs van onderwijs. Die verschilt van school tot school, van studierichting tot studierichting. Het is bekend dat jongeren soms niet de opleiding kiezen die hen interesseert/motiveert, maar die ze kunnen betalen.

Onderwijs als hefboom tot gelijke kansen

Onderwijs is een belangrijke hefboom en gelijkmaker in de strijd tegen armoede. Het kan een hefboom zijn om het zaadje dat in de leerlingen aanwezig is, optimaal te kunnen laten openbloeien. Maar hiervoor zijn gepaste ‘voedingsstoffen’ noodzakelijk.

In Gent bundelen we de krachten om deze problemen aan te pakken en streven we naar een kostenbewuste en integrale aanpak. Want met honger, stress of twijfels komen de leerlingen niet tot leren.

Evita Willaert

Helaas blijken die voedingsstoffen niet overal in gelijke mate aanwezig. Elke school wordt hiermee op verschillende manieren geconfronteerd. De verhalen over lege brooddozen, over jongeren die melden dat ze zich niet kunnen concentreren omdat ze honger hebben, over ouders die de schoolrekeningen niet kunnen betalen, meisjes die niet naar school komen omdat ze geen menstruatieproducten kunnen kopen ... zijn zeer schrijnend.
In Gent bundelen we de krachten om deze problemen aan te pakken en streven we naar een kostenbewuste en integrale aanpak. Want met honger, stress of twijfels komen leerlingen niet tot leren.

Ondersteuning voor scholen bij de uitdagingen rond armoede

Naar school zonder boeken of de schooluitstap skippen, voor heel wat kinderen in het Gentse onderwijs is het helaas een realiteit. Elke school wordt geconfronteerd met de armoedeproblematiek. Een schoolteam dat kennis heeft over armoede, zich bewust is van de armoedeproblematiek op school, armoedesignalen kan herkennen en de welzijnsorganisaties in de buurt kent, maakt een groot verschil.

Onderwijscentrum Gent ontwikkelt voor alle Gentse scholen over de netten heen projecten die hen ondersteunen in de omgang met kinderen, jongeren en hun gezinnen die in aanraking komen met armoede.

In de secundaire scholen liggen nog vele kansen om kostenbewust aan de slag te gaan. Het debat over een maximumfactuur in het secundair onderwijs moet wat mij betreft opnieuw worden gevoerd.

Evita Willaert

Enkele voorbeelden hiervan zijn de sensibiliserende projecten rond kostenbewust onderwijs, het sociaal steunfonds tegen onbetaalde schoolfacturen, de brugfigurenwerking, studieondersteuning voor kwetsbare leerlingen en het tegengaan van vervroegde schooluitval.

Het project ‘Kostenbewust onderwijs’, onder begeleiding van het Onderwijs Centrum, biedt aan verschillende secundaire scholen over alle netten heen een tweejarig traject waarin de schoolkosten en het beleid daarrond in kaart worden gebracht. Door de kosten zichtbaar te maken, krijgen scholen betere inzichten en kan de totaalfactuur beter afgestemd worden aan de mogelijkheden van ouders. Daarnaast zijn kritisch evalueren of alle kosten nodig zijn en creatieve oplossingen zoeken, speerpunten van een degelijk kostenbeleid op school.

In de secundaire scholen liggen nog vele kansen om kostenbewust aan de slag te gaan. Het debat over een maximumfactuur in het secundair onderwijs moet opnieuw worden gevoerd. Als we geloven in gelijke onderwijskansen, dan ligt ook daar een hefboom. Nu kiezen niet alle leerlingen vrijuit voor een studierichting, o.m. door de financiële drempels die er soms liggen voor bepaalde richtingen of scholen.

Stedelijk Onderwijs

Ook het stedelijk onderwijs gaat bewust om met armoede op school en zet in op kostenbewust onderwijs. Men evalueert vanuit dat oogpunt onder andere het aanbod van meerdaagse uitstappen van de scholen. Bij elke beleidskeuze nemen we de vraag naar impact op de kosten voor de ouders mee.

“Ken je het Mattheuseffect? Dat betekent dat de rijken rijker worden en de armen armer. Wie bepaalde maatregelen het meest nodig heeft, grijpt er vaak naast. Met de automatische rechtentoekenning wordt deze negatieve trend doorbroken. Iedereen krijgt waar die recht op heeft.”, Evita Willaert.

“Ken je het Mattheuseffect? Dat betekent dat de rijken rijker worden en de armen armer. Wie bepaalde maatregelen het meest nodig heeft, grijpt er vaak naast. Met de automatische rechtentoekenning wordt deze negatieve trend doorbroken. Iedereen krijgt waar die recht op heeft.”

Evita Willaert

Het stedelijk onderwijs voerde een systeem van automatische rechtentoekenning in voor alle basisscholen. Daardoor hoeven ouders niet langer een hele papiermolen door om te kunnen genieten van de sociale voordelen waar ze recht op hebben. In de scholen van het secundair onderwijs onderzoeken we de mogelijkheden om deze automatisering ook daar mogelijk te maken, alvast voor de schoolmaaltijden.

Voor die schoolmaaltijden wordt alleen de inkoopprijs van de leverancier doorgerekend aan ouders, niet meer en niet minder. We verbeterden het aanbod, maar zorgden er ook voor dat het betaalbaar en toegankelijk bleef met een korting van 25%, die later werd uitgebreid met een korting van 80% voor die gezinnen die het het moeilijkst hebben. Naast de kortingen, is ook een kwijtschelding van facturen mogelijk. En als scholen weten dat gezinnen in zware financiële problemen zitten, kunnen ze ook een (tijdelijke) vrijstelling vragen.

We zetten ook stappen in de richting van een maximumfactuur in het stedelijk secundair onderwijs, die kan verschillen op basis van graad of studierichting. Op die manier willen we de kost voor de ouders drukken, om te voorkomen dat ouders onverwachts geconfronteerd worden met schoolfacturen en de transparantie voor ouders over de kost van ons onderwijs te verhogen.

Handen in elkaar slaan voor een kostenbewuste en integrale aanpak

Voor tal van initiatieven wordt samengewerkt met de sociale diensten van de stad Gent. Een impactvol voorbeeld hiervan is het project ‘Kinderen Eerst’ waarbij maatschappelijk werkers zitting houden in de scholen en hen aldus ondersteunen met hulpvragen van ouders.

Het is goed dat we in Gent onze krachten bundelen voor een integrale aanpak rond de bestrijding van armoede bij onze leerlingen.

Evita Willaert

Scholen zijn voor ouders vaak een vertrouwde plek. Als scholen hulpvragen detecteren bij gezinnen en een maatschappelijk werker staat ter plaatse klaar voor de ouders, dan wordt het gezin toegeleid naar de juiste sociale ondersteuning en dan wordt het schoolteam verder ontzorgd in haar pure onderwijstaak.

"Ik ben dankbaar dat wij hier in Gent onze krachten bundelen. Laten we onze verantwoordelijkheid samen opnemen en streven naar een integrale aanpak rond een schoolbeleid dat de strijd tegen armoede ondersteunt. Op zo’n manier kunnen onze scholen plaatsen zijn waar onze kinderen en jongeren zich thuis voelen, hun talenten kunnen ontwikkelen en tot stralen kunnen komen.", Evita Willaert.

Meer informatie:

- Onderwijscentrum Gent
- Kinderen Eerst
- retributiereglement Stedelijk Onderwijs Gent
- automatische toekenning van schoolboeken